Βιολογικές τροφές για κατοικίδια
Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί ένα τρόφιμο για να θεωρείται βιολογικό στον κλάδο των τροφών των κατοικίδιων και οι διαφορές του από το συμβατικό.
Είναι μεγάλη η μερίδα του κόσμου που προτιμά να αγοράζει βιολογικά προϊόντα, αν και εξαιτίας της περιορισμένης αγοραστικής δύναμης πολλών καταναλωτών δεν είναι καθόλου λίγοι εκείνοι που συνεχίζουν να λαμβάνουν υπόψη τους μόνο τον παράγοντα τιμή.
Θεωρούμενα ως πιο υγιεινές εναλλακτικές σε σχέση με τα συμβατικά τρόφιμα, τα βιολογικά προϊόντα είναι συχνά πολύ πιο ακριβά. Σύμφωνα με τον αμερικανικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό που εργάζεται πάνω στις ανεξάρτητες δοκιμές προϊόντων υπέρ του καταναλωτή, Consumer Reports, τα βιολογικά τρόφιμα είναι κατά μέσο όρο σχεδόν κατά 50% πιο ακριβά από τα συμβατικά τρόφιμα.
Τι γίνεται όμως με τις τροφές των κατοικίδιων; Σε σύγκριση με τα ανθρώπινα τρόφιμα, υπάρχουν σχετικά λίγες επιλογές βιολογικής τροφής για κατοικίδια σε σχέση με τις συμβατικές, καθώς ένας μετρίου μεγέθους λιανοπωλητής μπορεί να διαθέτει μόνο μία, δύο ή τρεις μάρκες. Και όπως οι ανθρώπινες τροφές, οι βιολογικές τροφές για κατοικίδια είναι σημαντικά πιο ακριβές από τις κλασικές τροφές – μια βιολογική ξηρή τροφή συνήθως κοστίζει περισσότερο από το διπλάσιο από όσο κοστίζει μια υψηλής ποιότητας μη βιολογική τροφή για κατοικίδια. Το προφανές ερώτημα είναι αν το πρόσθετο κόστος αποτελεί πράγματι επένδυση για την καλή υγεία ανθρώπων και κατοικίδιων και κατ’ επέκταση αν οι επιλογές αυτές ωφελούν το περιβάλλον ή όχι. Οι απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα θα ρίξουν φως ξεκαθαρίζοντας πώς έχουν στα αλήθεια τα πράγματα.
Υπάρχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά στα βιολογικά τρόφιμα σε σύγκριση με τα συμβατικά;
Γενικά, οι διαφορές στα θρεπτικά συστατικά μεταξύ συμβατικών και βιολογικών τροφίμων φαίνεται να είναι ελάχιστες. Τρεις μεγάλες μελέτες για τα βιολογικά τρόφιμα έδειξαν ότι σε σύγκριση με τα συμβατικά τρόφιμα, τα βιολογικά τρόφιμα βρέθηκαν να έχουν ελάχιστα περισσότερα αντιοξειδωτικά, ελάχιστα υψηλότερο ποσοστό σε φώσφορο και μεγαλύτερες ποσότητες ω3 λιπαρών οξέων στο βιολογικό κρέας και το γάλα.
Αν και όλα αυτά φαίνονται θετικά, οι διαφορές μεταξύ των επιπέδων των θρεπτικών συστατικών στα τρόφιμα ήταν μικρές και απίθανο να οδηγήσουν σε σημαντικά μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία. Τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών στα τρόφιμα μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με την εποχή, τον τύπο του εδάφους, τη θερμοκρασία, τη μέθοδο καλλιέργειας και τους χρόνους συγκομιδής, αποθήκευσης και μεταφοράς τους στον τελικό καταναλωτή, με αποτέλεσμα, για παράδειγμα, ένα βιολογικό φρούτο να μην έχει απαραίτητα περισσότερα θρεπτικά συστατικά από ένα συμβατικό φρούτο, ακόμα κι αν κατά μέσο όρο οι βιολογικές ποικιλίες παρουσιάζουν υψηλότερες συγκεντρώσεις σε ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό. Επιπλέον, εάν μια διατροφή ικανοποιεί ήδη τις ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά, η μεγαλύτερη ποσότητα ενός συγκεκριμένου θρεπτικού συστατικού δεν την κάνει απαραίτητα καλύτερη. Έτσι, η ουσία είναι ότι υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για τα διατροφικά οφέλη των βιολογικών τροφίμων για τον άνθρωπο.
Αυτό πιθανότατα ισχύει ακόμη περισσότερο για τα κατοικίδια, καθώς οι τροφές τους έχουν σχεδιαστεί για να είναι “πλήρεις και ισορροπημένες”, παρέχοντας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά σε επίπεδα που πληρούν ή υπερβαίνουν τις συνιστώμενες ποσότητες. Έτσι, εάν ένα θρεπτικό συστατικό βρίσκεται σε χαμηλότερο ποσοστό σε κάποιο τρόφιμο, οι υπεύθυνοι της διασφάλισης ποιότητας θα φροντίσουν να αναπληρωθεί από κάποιο άλλο, ώστε η συνολική ποσότητα των θρεπτικών συστατικών να πληροί τις ελάχιστες προϋποθέσεις.
Στα βιολογικά τρόφιμα χρησιμοποιούνται λιγότερα φυτοφάρμακα;
Πολλοί καταναλωτές αγοράζουν βιολογικά τρόφιμα θεωρώντας πως έτσι θα μειώσουν την έκθεση του οργανισμού τους σε φυτοφάρμακα. Υπάρχει μια κοινή εσφαλμένη αντίληψη ότι τα βιολογικά τρόφιμα καλλιεργούνται χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων. Στην πραγματικότητα, χρησιμοποιούνται και στα βιολογικά τρόφιμα φυτοφάρμακα, απλώς συνήθως είναι διαφορετικά από αυτά των συμβατικών τροφίμων. Όμως, το διαφορετικό δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και ασφαλέστερο. Σημαίνει απλώς ότι τα φυτοφάρμακα δεν επιτρέπεται να είναι συνθετικά και πρέπει να είναι πιστοποιημένα για χρήση στη βιολογική καλλιέργεια.
Η ποσότητα των υπολειμμάτων από όλα τα είδη φυτοφαρμάκων – βιολογικών ή μη – στα τρόφιμα ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του τρόφιμου και τη χώρα στην οποία καλλιεργείται. Ορισμένα τρόφιμα έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων ανεξάρτητα από τον τρόπο καλλιέργειάς τους, ενώ άλλα παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ βιολογικών και συμβατικών υπολειμμάτων. Διάφοροι οργανισμοί (π.χ. Consumer Reports, Environmental Working Group) έχουν δημοσιεύσει πληροφορίες κατά μέσο όρο σχετικά με τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε διάφορα σιτηρά και αγροτικά προϊόντα, αλλά είναι αρκετά ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτές οι πληροφορίες δεν ταυτίζονται πάντα. Είναι επίσης γεγονός ότι ένα τρόφιμο μπορεί να θεωρείται “υψηλού κινδύνου” αναφορικά με τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων που φέρει, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα υγείας ως μέρος μιας κανονικής διατροφής.
Είναι τα βιολογικά τρόφιμα καλύτερα για το περιβάλλον;
Αν και μπορεί να θεωρείται αυτονόητο ότι τα βιολογικά τρόφιμα είναι καλύτερα για το περιβάλλον, η απάντηση είναι στην πραγματικότητα αρκετά περίπλοκη. Και πάλι εξαρτάται από τον τύπο του τρόφιμου και τον τύπο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που εξετάζονται. Πολλά βιολογικά τρόφιμα δεν είναι τόσο αποδοτικά όσο τα συμβατικά, επομένως απαιτείται περισσότερη γη και ορυκτά καύσιμα (για τα τρακτέρ που φυτεύουν, καλλιεργούν και μαζεύουν τη συγκομιδή) για την παραγωγή της ίδιας ποσότητας τελικού τροφίμου.
Τι συμβαίνει με τα GMO;
Ένας τελευταίος λόγος που πολλοί καταναλωτές προσανατολίζονται στην αγορά βιολογικών τροφίμων είναι η αποφυγή των GMO (γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα). Είναι γεγονός ότι τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα δεν επιτρέπεται να πωλούνται ως βιολογικά, ακόμα κι αν θα πληρούσαν τις προϋποθέσεις. Ωστόσο, παρά την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση των καταναλωτών ότι πρέπει να αποφεύγονται, στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι είναι βλαβερά για την υγεία των κατοικίδιων ή του ανθρώπου.
Ποιοι είναι οι κανόνες για τις βιολογικές τροφές για κατοικίδια;
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν κανονισμοί που να ισχύουν ειδικά για τις βιολογικές τροφές για κατοικίδια – αντίθετα πρέπει να πληρούν τις οδηγίες του Υπουργείου Γεωργίας για τις βιολογικές ανθρώπινες τροφές. Για να είναι “πιστοποιημένα βιολογική” και να φέρει τη σφραγίδα του Υπουργείου Γεωργίας, μια τροφή για κατοικίδια ή για ανθρώπους πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 95% βιολογικά συστατικά. Τρόφιμα που δεν πληρούν αυτό το πρότυπο μπορούν να αναγράφουν στη συσκευασία τους “παρασκευασμένα με βιολογικά <συγκεκριμένα συστατικά>”, εάν περιέχουν τουλάχιστον 70% οργανικά συστατικά συνολικά ή απλώς χρησιμοποιούν το “βιολογικό” για να προσδιορίσουν συγκεκριμένα συστατικά στις λίστες των συστατικών τους, εάν δεν πληρούν αυτό το όριο. Διαφορετικά, τα πρότυπα για τις βιολογικές τροφές για κατοικίδια είναι πανομοιότυπα με εκείνα για τις τροφές για κατοικίδια που χρησιμοποιούν συστατικά συμβατικής καλλιέργειας.
Συμπέρασμα
Τι πρέπει να κάνει λοιπόν ένας κηδεμόνας κατοικίδιου; Φυσικά, εάν κάποιος νιώθει έντονα την ανάγκη να δώσει στο κατοικίδιό του βιολογική διατροφή (του εμπορίου ή μαγειρεμένη στο σπίτι) και εφόσον το κατοικίδιό του δεν έχει ειδικές ανάγκες που περιορίζουν τον τύπο της διατροφής του και μπορεί να αντέξει οικονομικά τη διαφορά της τιμής, μπορεί να το κάνει. Απλώς θα πρέπει να ερευνήσει προσεκτικά την εταιρία που παρασκευάζει τα συμβατικά τρόφιμα για να βεβαιωθεί ότι δε θυσιάζει τη διατροφική γνώση και τον ποιοτικό έλεγχο μόνο και μόνο για να δώσει στο κατοικίδιό του βιολογική τροφή. Εάν από την άλλη πλευρά το κατοικίδιο χρειάζεται μια εξειδικευμένη διατροφή, το κόστος είναι μεγάλο ή οι επιλογές περιορισμένες, δε σημαίνει ότι το κατοικίδιο χάνει οφέλη για την υγεία του. Σε αυτήν την περίπτωση ο κτηνίατρός του θα μπορούσε να σχεδιάσει ένα πλάνο βέλτιστης διατροφής, υψηλής όσο το δυνατόν ποιότητας για το κατοικίδιο, με συμβατικά συστατικά.